Synthesis, Inhaltsverzeichnis PAPER© Georg Thieme Verlag Stuttgart ˙ New YorkAsymmetric Synthesis of the α-d-Galactosyl Ceramide KRN7000 via an Organocatalytic Aldol Reaction as Key StepDieter Enders*, Violeta Terteryan, Jiří PalečekInstitute of Organic Chemistry, RWTH Aachen University, Landoltweg 1, 52074 Aachen, GermanyFax: +49(241)8092127; e-Mail: enders@rwth-aachen.de; Artikel empfehlen Abstract Artikel einzeln kaufen Alle Artikel dieser Rubrik Abstract The asymmetric synthesis of the antitumor and immunostimulatory α-d-galactosyl ceramide KRN7000 using a (R)-proline-catalyzed enantioselective aldol reaction as key step is described. The title compound is synthesized in thirteen linear steps with excellent stereoselectivity (de >98%, ee = 95%) employing the commercially available substrates 1-pentadecanal, 2,2-dimethyl-1,3-dioxan-5-one, hexacosanoic acid, and d-galactose. Key words α-galactosyl ceramide - asymmetric synthesis - aldol reaction - organocatalysis - proline Volltext Referenzen References <A NAME="RZ13010SS-1A">1a</A> Natori T. Koezuka Y. Higa T. Tetrahedron Lett. 1993, 34: 5591 <A NAME="RZ13010SS-1B">1b</A> Natori T. Morita M. Akimoto K. Koezuka Y. Tetrahedron 1994, 50: 2771 <A NAME="RZ13010SS-2A">2a</A> Morita M. Kazuhiro M. Akimoto K. Natori T. Sakai T. Sawa E. Yamaji K. Koezuka Y. Kobayashi E. Fukushima H. J. Med. Chem. 1995, 38: 2176 <A NAME="RZ13010SS-2B">2b</A> Motoki K. Kobayashi E. Uchida T. Fukushima H. Koezuka Y. Bioorg. Med. Chem. Lett. 1995, 5: 705 <A NAME="RZ13010SS-2C">2c</A> Koezuka Y. Kazuhiro M. Sakai T. Takenori N. Recent Res. Dev. Cancer 1999, 1: 341 <A NAME="RZ13010SS-3A">3a</A> Kawano T. Cui J. Koezuka Y. Toura I. Kaneko Y. Motoki K. Ueno H. Nakagawa R. Sato H. Kondo E. Koseki H. Taniguchi M. Science 1997, 278: 1626 <A NAME="RZ13010SS-3B">3b</A> Yamaguchi Y. Motoki K. Ueno H. Maeda K. Kobayashi E. Inoue H. Fukushima H. Koezuka Y. Oncology Res. 1996, 8: 399 <A NAME="RZ13010SS-3C">3c</A> Hénon E. Dauchez M. Haudrechy A. Banchet A. Tetrahedron 2008, 64: 9480 <A NAME="RZ13010SS-4">4</A> Kobayashi E. Motoki K. Uchida T. Fukushima H. Koezuka Y. Oncology Res. 1995, 7: 529 <A NAME="RZ13010SS-5A">5a</A> Van Kaer L. Nat. Rev. Immunol. 2005, 5: 31 <A NAME="RZ13010SS-5B">5b</A> Van Kaer L. Immunol. Cell Biol. 2004, 82: 315 <A NAME="RZ13010SS-6A">6a</A> Duarte N. Stenström M. Campino S. Bergman ML. Lundholm M. Holmberg D. Cardell SL. J. Immunol. 2004, 173: 3112 <A NAME="RZ13010SS-6B">6b</A> Hong S. Wilson MT. Serizawa I. Wu L. Singh N. Naidenko OV. Miura T. Haba T. Scherer DC. Wei J. Kronenberg M. Koezuka Y. Van Kaer L. Nature Med. 2001, 7: 1052 <A NAME="RZ13010SS-6C">6c</A> Falcone M. Facciotti F. Ghidoli N. Monti P. Olivieri S. Zaccagnino L. Bonifacio E. Casorati G. Sanvito F. Sarvetnick N. J. Immunol. 2004, 172: 5908 <A NAME="RZ13010SS-7A">7a</A> Kakimi K. Guidotti LG. Koezuka Y. Chisari FV. J. Exp. Med. 2000, 192: 921 <A NAME="RZ13010SS-7B">7b</A> Baron JL. Gardiner L. Nishimura S. Shinkai K. Locksley R. Ganem D. Immunity 2002, 16: 583 <A NAME="RZ13010SS-8">8</A> Chackerian A. Alt J. Perera V. Behar SM. Infect. Immun. 2002, 70: 6302 <A NAME="RZ13010SS-9A">9a</A> Hansen DS. Siomos M. Koning-Ward T. Buckingham L. Crabb BS. Schofield L. Eur. J. Immunol. 2003, 33: 2588 <A NAME="RZ13010SS-9B">9b</A> Gonzalez-Aseguinolaza G. Van Kaer L. Bergmann CC. Wilson JM. Schmieg J. Kronenberg M. Nakayama T. Taniguchi M. Koezuka Y. Tsuji M. J. Exp. Med. 2002, 195: 617 <A NAME="RZ13010SS-10">10</A> Kobayashi E. Motoki K. Yamaguchi Y. Uchida T. Fukushima H. Koezuka Y. Bioorg. Med. Chem. Lett. 1996, 4: 615 For selected examples, see: <A NAME="RZ13010SS-11A">11a</A> Morita M. Natori T. Akimoto K. Osawa T. Fukushima H. Koezuka Y. Bioorg. Med. Chem. Lett. 1995, 5: 699 <A NAME="RZ13010SS-11B">11b</A> Takikawa H. Muto S. Mori K. Tetrahedron 1998, 54: 3141 <A NAME="RZ13010SS-11C">11c</A> Figueroa-Pérez S. Schmidt RR. Carbohydr. Res. 2000, 328: 95 <A NAME="RZ13010SS-11D">11d</A> Plettenburg O. Bodmer-Narkevitch V. Wong C. J. Org. Chem. 2002, 67: 4559 <A NAME="RZ13010SS-11E">11e</A> Kim S. Song S. Lee T. Jung S. Kim D. Synthesis 2004, 847 <A NAME="RZ13010SS-11F">11f</A> Xia C. Yao Q. Schümann J. Rossy E. Chen W. Zhu L. Zhang W. Libero GD. Wang PG. Bioorg. Med. Chem. Lett. 2006, 16: 2195 <A NAME="RZ13010SS-11G">11g</A> Michieletti M. Bracci A. Compostella F. De Libero G. Mori L. Fallarini S. Lombardi G. Panza L. J. Org. Chem. 2008, 73: 9192 <A NAME="RZ13010SS-11H">11h</A> Park J. Lee JH. Ghosh SC. Bricard G. Venkataswamy M. Porcelli SA. Chung S. Bioorg. Med. Chem. Lett. 2008, 18: 3906 <A NAME="RZ13010SS-11I">11i</A> Boututeira O. Morales-Serna JA. Diaz Y. Matheu MI. Castillón S. Eur. J. Org. Chem. 2008, 1851 <A NAME="RZ13010SS-11J">11j</A> Morales-Serna JA. Boututeira O. Diaz Y. Matheu MI. Castillón S. Carbohydr. Res. 2007, 342: 1595 <A NAME="RZ13010SS-11K">11k</A> Veerapen N. Brigl M. Garg S. Cerundolo V. Cox LR. Brenner MB. Besra GS. Bioorg. Med. Chem. Lett. 2009, 19: 4288 <A NAME="RZ13010SS-12">12</A> For β-GalCer, see: Rai AN. Basu A. J. Org. Chem. 2005, 70: 8228 For α-C-glycoside analogues, see: <A NAME="RZ13010SS-13A">13a</A> Yang G. Schmieg J. Tsuji M. Franck RW. Angew. Chem. Int. Ed. 2004, 43: 3818 ; Angew. Chem. 2004, 116, 3906 <A NAME="RZ13010SS-13B">13b</A> Wipf P. Pierce JG. Org. Lett. 2006, 8: 3375 <A NAME="RZ13010SS-13C">13c</A> Pu J. Franck RW. Tetrahedron 2008, 64: 8618 For β-C-glycoside analogues, see: <A NAME="RZ13010SS-14A">14a</A> Chaulagain MR. Postema MHD. Valeriote F. Pietraszkewicz H. Tetrahedron Lett. 2004, 45: 7791 <A NAME="RZ13010SS-14B">14b</A> Postema MHD. Piper JL. Betts RL. Synlett 2005, 1345 For α-S-glycoside analogues, see: <A NAME="RZ13010SS-15A">15a</A> Dere RT. Zhu X. Org. Lett. 2008, 10: 4641 <A NAME="RZ13010SS-15B">15b</A> Blauvelt ML. Khalili M. Jaung W. Paulsen J. Anderson AC. Wilson SB. Howell AR. Bioorg. Med. Chem. Lett. 2008, 18: 6374 <A NAME="RZ13010SS-15C">15c</A> Rajan R. Mathew T. Buffa R. Bornancin F. Cavallari M. Nussbaumer P. De Libero G. Vasella A. Helv. Chim. Acta 2009, 92: 918 Truncated analogues: <A NAME="RZ13010SS-16A">16a</A> Fan GT. Pan Y. Lu KC. Cheng YP. Lin WC. Lin S. Lin CH. Wong CH. Fang JM. Lin CC. Tetrahedron 2005, 61: 1855 <A NAME="RZ13010SS-16B">16b</A> Tsujimoto T. Ito Y. Tetrahedron Lett. 2007, 48: 5513 Sphinganine analogues: <A NAME="RZ13010SS-16C">16c</A> Ndonye RM. Izmirian DP. Dunn MF. Yu KOA. Porcelli SA. Khurana A. Kronenberg M. Richardson SK. Howell AR. J. Org. Chem. 2005, 70: 10260 <A NAME="RZ13010SS-16D">16d</A> Lacône V. Hunault J. Pipelier M. Blot V. Lecourt T. Rocher J. Turcot-Dubois AL. Marionneau S. Douillard JY. Clément M. Le Pendu J. Bonneville M. Micouin L. Dubreuil D. J. Med. Chem. 2009, 52: 4960 <A NAME="RZ13010SS-16E">16e</A> Du W. Gervay-Hague J. Org. Lett. 2005, 7: 2063 For BODIPY α-GalCer, see: <A NAME="RZ13010SS-17A">17a</A> Vo-Hoang Y. Micouin L. Ronet C. Gachelin G. Bonin M. ChemBioChem 2003, 4: 27 RCAI derivatives, see: <A NAME="RZ13010SS-17B">17b</A> Tashiro T. Hongo N. Nakagawa R. Seino K. Watarai H. Ishii Y. Tanaguchi M. Mori K. Bioorg. Med. Chem. 2008, 16: 8896 <A NAME="RZ13010SS-17C">17c</A> Tashiro T. Nakagawa R. Inoue S. Shiozaki M. Watarai H. Taniguchi M. Mori K. Tetrahedron Lett. 2008, 49: 6827 <A NAME="RZ13010SS-17D">17d</A> Tashiro T. Nakagawa R. Hirokawa T. Inoue S. Watarai H. Taniguchi M. Mori K. Tetrahedron Lett. 2007, 48: 3343 For iGb3 derivatives, see: <A NAME="RZ13010SS-18A">18a</A> Kimura A. Imamura A. Ando H. Ishida H. Kiso M. Synlett 2006, 2379 <A NAME="RZ13010SS-18B">18b</A> See also ref. 11f. <A NAME="RZ13010SS-18C">18c</A> For tritiated analogues: Risseeuw MDP. Berkers CR. Ploegh HL. Ovaa H. Tetrahedron Lett. 2006, 47: 3677 <A NAME="RZ13010SS-18D">18d</A> For biotinylated derivatives, see: Sakai T. Naidenko OV. Iijima H. Kronenberg M. Koezuka Y. J. Med. Chem. 1999, 42: 1836 <A NAME="RZ13010SS-18E">18e</A> For NBD-derivatives, see: Sakai T. Ehara H. Koezuka Y. Org. Lett. 1999, 1: 359 For fluoro analogues, see: <A NAME="RZ13010SS-19A">19a</A> Leung L. Tomassi C. Van Beneden K. Decruy T. Trappeniers M. Elewaut D. Gao Y. Elliott T. Al-Shamkhani A. Ottensmeier C. Werner JM. Williams A. Van Calenbergh S. Linclau B. ChemMedChem 2009, 4: 329 <A NAME="RZ13010SS-19B">19b</A> Leung L. Tomassi C. Van Beneden K. Decruy T. Elewaut D. Elliott T. Al-Shamkhani A. Ottensmeier C. Van Calenbergh S. Werner J. Williams T. Linclau B. Org. Lett. 2008, 10: 4433 <A NAME="RZ13010SS-19C">19c</A> For triazole analogues, see: Lee T. Cho M. Ko S. Youn H. Baek D. Cho W. Kang C. Kim S. J. Med. Chem. 2007, 50: 585 GalCer related compounds: <A NAME="RZ13010SS-20A">20a</A> Matto P. Modica E. Franchini L. Facciotti F. Mori L. De Libero G. Lombardi G. Fallarini S. Panza L. Compostella F. Ronchetti F. J. Org. Chem. 2007, 72: 7757 <A NAME="RZ13010SS-20B">20b</A> Stallforth P. Adibekian A. Seeberger PH. Org. Lett. 2008, 10: 1573 <A NAME="RZ13010SS-20C">20c</A> Park JJ. Lee JH. Seo KC. Bricard G. Venkataswamy MM. Porcelli SA. Chung SK. Bioorg. Med. Chem. Lett. 2010, 20: 814 <A NAME="RZ13010SS-20D">20d</A> For carbocyclic analogues, see: Yu SH. Park JJ. Chung SK. Tetrahedron: Asymmetry 2006, 17: 3030 <A NAME="RZ13010SS-21">21</A> Enders D. Paleček J. Grondal C. Chem. Commun. 2006, 655 2,2-Dimethyl-1,3-dioxan-5-one was prepared in two steps from tris(hydroxymethyl)aminomethane hydrochloride, see: <A NAME="RZ13010SS-22A">22a</A> Review: Enders D. Voith M. Lenzen A. Angew. Chem.Int. Ed. 2005, 44: 1304 ; Angew. Chem. 2005, 117, 1330 <A NAME="RZ13010SS-22B">22b</A> Enders D. Voith M. Ince SJ. Synthesis 2002, 1775 <A NAME="RZ13010SS-22C">22c</A> Enders D. Whitehouse DL. Runsink J. Chem. Eur. J. 1995, 1: 382 <A NAME="RZ13010SS-23">23</A> 1-Pentadecanal was prepared in one step from 1-penta-decanol using IBX, see: More JD. Finney NS. Org. Lett. 2002, 4: 3001 <A NAME="RZ13010SS-24A">24a</A> Enders D. Grondal C. Angew. Chem. Int. Ed. 2005, 44: 1210 ; Angew. Chem. 2005, 117, 1235 <A NAME="RZ13010SS-24B">24b</A> Enders D. Grondal C. Vrettou M. Raabe G. Angew. Chem. Int. Ed. 2005, 44: 4079 ; Angew. Chem. 2005, 117, 4147 <A NAME="RZ13010SS-24C">24c</A> Westermann B. Neuhaus C. Angew. Chem. Int. Ed. 2005, 44: 4077 ; Angew. Chem. 2005, 117, 4145 <A NAME="RZ13010SS-24D">24d</A> Suri JT. Ramachary DB. Barbas CF. Org. Lett. 2005, 7: 1383 <A NAME="RZ13010SS-24E">24e</A> Ibrahem I. Córdova A. Tetrahedron Lett. 2005, 46: 3363 <A NAME="RZ13010SS-24F">24f</A> Grondal C. Enders D. Tetrahedron 2006, 62: 329 <A NAME="RZ13010SS-24G">24g</A> Enders D. Vrettou M. Synthesis 2006, 2155 <A NAME="RZ13010SS-24H">24h</A> Enders D. Grondal C. Vrettou M. Synthesis 2006, 3597 <A NAME="RZ13010SS-24I">24i</A> Grondal C. Enders D. Synlett 2006, 3507 <A NAME="RZ13010SS-24J">24j</A> Enders D. Chow S. Eur. J. Org. Chem. 2006, 4578 <A NAME="RZ13010SS-24K">24k</A> Suri JT. Mitsumori S. Albertshofer K. Tanaka F. Barbas CF. J. Org. Chem. 2006, 71: 3822 <A NAME="RZ13010SS-24L">24l</A> Ibrahem I. Zou W. Casas J. Sundén H. Córdova A. Tetrahedron 2006, 62: 357 <A NAME="RZ13010SS-24M">24m</A> Ibrahem I. Zou W. Xu Y. Córdova A. Adv. Synth. Catal. 2006, 348: 211 <A NAME="RZ13010SS-24N">24n</A> Majewski M. Niewczas I. Palyam N. Synlett 2006, 2387 <A NAME="RZ13010SS-24O">24o</A> Grondal C. Enders D. Adv. Synth. Catal. 2007, 349: 694 <A NAME="RZ13010SS-25">25</A> Enders D. Terteryan V. Paleček J. Synthesis 2008, 2278 <A NAME="RZ13010SS-26A">26a</A> Schmidt RR. Michel J. Angew. Chem. Int. Ed. Engl. 1980, 19: 731 <A NAME="RZ13010SS-26B">26b</A> Schmidt RR. Michel J. Roos M. Liebigs Ann. Chem. 1984, 1343 <A NAME="RZ13010SS-26C">26c</A> Schmidt RR. Angew. Chem., Int. Ed. Engl. 1986, 25: 212 ; Angew. Chem.; 1986, 98: 213 <A NAME="RZ13010SS-27">27</A> Xing GW. Wu D. Poles MA. Horowitz A. Tsuji M. Ho DD. Wong CH. Bioorg. Med. Chem. 2005, 13: 2907